Zapaljenske ili inflamatorne bolesti creva (IBD) su u osnovi autoimune bolesti i tu spadaju Kronova bolest i ulcerozni kolitis. Kao i druge autoimune bolesti i kod IBD-a, postoji autoimuna reakcija – naš organizam stvara pojačani imuni odgovor, u ovom slučaju na određene delove sopstvenog digestivnog trakta i tako dolazi do nastanka zapaljenja, objašnjava za „Blic zdravlje“ dr Mladen Milošević, specijalista opšte hirurgije.
izvor Blic zdravlje
Ne zna se sa sigurnošću zašto dolazi do ovakve reakcije i samim tim nastanka ovih bolesti, ali se smatra da uvek postoji više faktora rizika, a posebno se, uz genetsku predispoziciju, kao okidač navodi neka virusna infekcija, koja pokreće ceo taj abnormalni imuni odgovor koji se dešava kod IBD-a.
– Poslednjih godina je primećen porast učestalosti zapaljenskih bolesti creva u opštoj populaciji, pa se može reći da su ove bolesti postale i globalni zdravstveni problem, posebno imajući u vidu da i deca i adolescenti mogu oboleti od istih. Zapravo, prvi pik pojave IBD-a se dešava između 15. i 30. godine, a drugi između 55. i 65. godine, ali generalno mogu oboleti ljudi bilo koje starosne dobi. Mnoge naučne studije povezuju i čestu upotrebu antibiotika u ranom detinjstvu sa kasnijom pojavom IBD-a – objašnjava spec.dr Mladen Milošević za „Blic zdravlje“.
Kronova bolest i ulcerozni kolitis su dve dominante forme IBD-a, ali u nekih 10 do 15 odsto slučajeva se postavlja dijagnoza intermedijarnog IBD-a, kada se patolog ne može precizno izjasniti da li je reč o Kronovoj bolesti ili ulceroznom kolitisu.
Glavne razlike između Kronove bolesti i ulceroznog kolitisa:
Kronova bolest može zahvatiti bilo koji deo digestivnog trakta – od usta do anusa, mada najčešće zahvata završno tanko crevo (terminalni ileum) i početni deo debelog creva, dok ulcerozni kolitis zahvata samo debelo crevo i, po pravilu, uvek prvo zahvata rektum.
Kod Kronove bolesti zapaljenske promene su na “preskok” odnosno između bolesnih delova digestivnog trakta se nalazi tkivo koje je zdravo, dok su kod ulceroznog kolitisa lezije u kontinuitetu.
Kod Kronove bolesti zapaljenje obuhvata punu debljinu zida obolelog organa, dok je kod ulceroznog kolitisa ono ograničeno na sluznicu (mukozu).
Najčešći simptomi IBD-a su: grčevi i bolovi u trbuhu, učestale prolivaste stolice, često sa pojavom krvi i sluzi u stolici,
povišena telesna temperatura, gubitak u telesnoj težini a usled hroničnog gubitka krvi dolazi do anemije.
– Kod IBD-a se nekada mogu javiti i simptomi koji nisu vezani samo za crevni trakt, poput upale zglobova (artritisa), onda upale oka, usne duplje, nekada žučnih vodova i bubrega, kao i pojava različitih atipičnih osipa po koži…- navodi sagovornik „Blic zdravlja“.
Prema njegovim rečima, zbog čestih upala i ožiljavanja, može doći do sužavanja (stenoze) creva, a kod Kronove bolesti može doći do uspostavljanja patološke komunikacije (fistule) između creva, ili između creva i mokraćne bešike, a kod žena između creva i vagine:
– Takođe, Kronova bolest se može prezentovati i pojavom perianalnih fistula.
Na terenu IBD-a, posebno ulceroznog kolitisa, se može razviti karcinom debelog creva, zato je veoma bitna pravovremena dijagnoza i potom sprovođenje adekvatne terapije i redovno kontrolisanje bolesti.
– Patolog postavlja definitivnu patohistološku dijagnozu IBD-a i to nakon što se uzmu biopsije bolesnog dela creva prilikom kolonoskopije, koja je svakako zlatni standard u dijagnostici ovih bolesti, s tim što se kod Kronove bolesti savetuje i ezofagogastroduodenoskopija jer Kronova bolest može zahvatiti bilo koji deo digestivnog trakta.
– Pored kolonoskopije kao najznačajnijeg dijagnostičkog pregleda, bitno je uraditi i fekalni kalprotektin-važan biomarker zapaljenja digestivnog trakta, koji se određuje iz stolice. On je pre svega senzitivan u razlikovanju zapaljenskih bolesti creva (IBD) od sindroma nervoznih creva (IBS), jer su to dva potpuno različita entiteta, koja nekada mogu imati sličnu simptomatologiju. Fekalni kalprotektin, zajedno za CRP-om, služi i za kliničko praćenje aktivnosti bolesti, kao i efekta ordinirane terapije – objašnjava spec. dr Mladen Milošević.
Takođe, često se savetuje i NMR enterografija, što je specijalno snimanje creva magnetnom rezonancom, posebno kod Kronove bolesti, kako bi se isključilo postojanje ekstenzivnosti samog zapaljenskog procesa.
Lečenje pacijenata obolelih od IBD-a se najpre sprovodi upotrebom određenih medikamenata koji imaju za cilj da pacijente uvedu u period remisije, odnosno fazu mirovanja bolesti, sa što dužim održavanjem iste.
Koriste se lekovi iz grupe aminosalicilata, potom kortikosteroida, imunosupresiva, ali i biološka terapija.
– Nekada i pored uključivanja svih lekova, po preporukama i vodičima dobre kliničke prakse, ipak izostaje pun terapijski odgovor kod nekih pacijenata i onda se vrlo često pribegava hirurškom lečenju. Tip operacije zavisi od toga koji je deo digestivnog trakta oboleo i od ekstenzivnosti, to jest proširenosti zapaljenskog procesa – kaže sagovornik „Blic zdravlja“ i napominje da je zato jako bitno da se pacijenti koji imaju IBD uporedo kontrolišu kako kod svog gastroenterologa, tako i kod hirurga koji se usko bavi ovom patologijom.
