Toplotni udar je jedna od najtežih komplikacija termičkog stresa. Do ovog stanja dolazi u uslovima povišene spoljne temperature i visokog procenta relativne vlažnosti vazduha, kao i kod pregrejanosti i dugotrajnog mišićnog rada.
Usled intenzivnog izlaganja organizma toploti dolazi do otkazivanja termoregulatornih mehanizama, i u takvim slučajevima telesna temperatura može naglo porasti i u razmaku 10-15 minuta dostići i preko 41°C.
To je praćeno neurološkom i opštom telesnom disfunkcijom. Preterana toplota denaturiše proteine, destabilizuje fosfolipide i lipoproteine, što dovodi do kolapsa kardiovaskularnog sistema, otkazivanja mišića i organa, konvulzija, kome i u najtežem slučaju do smrti.
Unos dovoljne količine tečnosti osnovni je vid prevencije toplotnog udara.
Toplotni udar se može pojaviti iznenada, bez prethodnih simptoma iscrpljenosti vrućinom.
Simptomi toplotnog udara su: visoka telesna temperatura (iznad 40°C), suva i vruća koža, otežano disanje, tahikardija (160-180 otkucaja srca u minuti), nizak krvni pritisak, vrtoglavica, glavobolja, umor, mučnina i povraćanje, grčevi, nesiguran hod, gubitak svesti, krv u urinu ili stolici, odsustvo znojenja i sl.
Postoje dve forme toplotnog udara: izvršni i klasični. Izvršni se češće javlja kod mlađih osoba, koje se duži vremenski period izlažu fizičkim aktivnostima pri visokim temperaturama vazduha. To je i jedan od najčešćih uzroka smrti mladih sportista. Klasični toplotni udar se javlja kod starijih osoba (pogotovo hroničnih bolesnika) i dece. Obično se javlja leti, usled naglog porasta temperature, jer je ovim osobama potrebno više vremena da se aklimatizuju.
Lečenje se sastoji u što bržem snižavanju telesne temperature (uklanjanje suvišne odeće, dislociranje obolelog u hlad ili rashlađene prostorije, kvašenje kože, izlaganje tela vazdušnoj struji, unos tečnosti itd). Potrebno je i hitno pružanje lekarske pomoći, jer ovo stanje može uzrokovati trajni invaliditet ili smrt.
Toplotni udar je vrlo sličan sunčanici, s tom razlikom da ne mora nastati kao posledica direktnog izlaganja suncu. Kao osnovni vid prevencije se preporučuje izbor odeće primeren klimatskim uslovima, redovna rehidratacija, rashlađivanje itd.
